Ndërsa shqiptarët do t’i drejtohen qendrave të votimit këtë të diele, ata po përballen me një zgjedhje midis Partisë Socialiste (PS) në pushtet dhe një koalicioni opozitar nga Partia Demokratike (PD) dhe Partia Lëvizja Socialiste për Integrim (LSI).
PS kërkon një mandat të tretë pas tetë vitesh në pushtet të shënuar nga polarizimi i mprehtë politik dhe një perceptim në rritje i popullit se korrupsioni është i pazgjidhshëm dhe rruga drejt BE-së është shumë e largët.
Ndërsa PS kryeson në sondazhe, PD dhe LSI kanë rënë dakord të formojnë një qeveri nëse ata fitojnë.
Por si do të reagojnë partitë shqiptare ndaj rezultateve?
Ndërsa toni i zgjedhjeve ka qenë shpeshherë negativ, pjesëmarrja e opozitës në zgjedhje është pozitive. Opozita bojkotoi zgjedhjet lokale në 2019 në shenjë proteste. Ndërsa kriza vazhdoi në vitin 2020, BE e bëri të qartë se nuk do të hapte negociatat e anëtarësimit me Shqipërinë derisa të miratoheshin reformat zgjedhore.
PS ra dakord, duke i dhënë mundësinë opozitës të marrë pjesë në zgjedhjet kombëtare 2021.
Tre pyetje që duhet të kenë parasysh shqiptarët pas zgjedhjeve:
A do të marrë pjesë opozita në Parlament nëse humbet?
Thelbi i opozitës për të mos marrë pjesë në zgjedhjet lokale të 2019 ishte për shkak se procesi zgjedhor ishte i padrejtë.
Zgjedhjet shqiptare janë njollosur nga blerja e votave dhe frika e votuesve. Para zgjedhjeve, qeveria në pushtet e PS kaloi reformat zgjedhore duke synuar t’i jepnin fund shqetësimeve të opozitës duke ristrukturuar Komisionin Qendror të Zgjedhjeve, duke përmirësuar regjistrimin e votuesve dhe duke futur në fuqi identifikimin biometrik të votuesve, midis ndryshimeve të tjera.
Sidoqoftë, disa reforma nuk u zbatuan plotësisht në kohë për zgjedhjet, dhe PS gjithashtu kaloi reforma shtesë pa kontribut të mirëfilltë të PD dhe LSI.
PD dhe LSI mund të deklaronin se zgjedhjet ishin të padrejta dhe të refuzonin të ishin pjesë e Parlamentit. Kjo do të zgjaste krizën politike, do të minonte mbështetjen për demokracinë dhe do të vononte përsëri hapjen e negociatave të anëtarësimit në BE.
Çfarë efekti do të ketë një mandat i tretë i PS në demokracinë në vend?
Të gjitha partitë politike ndajnë përgjegjësinë për politikën gjithnjë e më luftarake dhe të ndarë të Shqipërisë. Por, PS luan një rol të madh si një parti në pushtet në trajektoren e demokracisë së vendit dhe ka dërguar sinjale shqetësuese në lidhje me angazhimin e saj ndaj normave demokratike, veçanërisht lirinë e shtypit.
Për shembull, Kryeministri Rama propozoi një paketë anti-shpifje për të luftuar lajmet e rreme dhe shpifjet në 2019 dhe në 2020. Kjo paketë është kritikuar nga Komisioni i Venecias. Gazetarët dhe grupet e shoqërisë civile e shohin paketën si një censurim të historive të turpshme në lidhje me korrupsionin dhe krimin qeveritar. Ekziston një shans i mirë që PS të interpretojë fitoren e një mandati të tretë: si një miratim të plotë nga ana e popullit për qasjen e tij politike.
A është ende një qëllim kryesor anëtarësimi në BE për politikanët shqiptarë?
BE ka konfirmuar që Shqipëria mund të bëhet anëtare e bllokut nëse plotëson kërkesat politike, të rendit të ligjit dhe ato ekonomike, por ka një dyshim në rritje midis politikanëve shqiptarë se kjo nuk është e vërtetë.
Ky dyshim vjen nga tre burime të ndryshme.
Së pari, ka pasur vonesa të vazhdueshme në hapjen e negociatave, pavarësisht rekomandimeve të shumta të BE-së në 2019 .
Së dyti, BE rishikoi procesin të anëtarësimit të Shqipërisë në 2020, duke bërë të mundur rihapjen e pjesshme të negociatave – si një mënyrë për të zgjatur negociatat për një kohë të pacaktuar.
Së treti, ekziston sfida e politikës së brendshme të BE-së. Disa anëtarë të BE-së, si Franca dhe Danimarka, janë skeptikë të zgjerimit të bllokut.
Anëtarët e tjerë të BE, si Greqia dhe Bullgaria , kanë ushtruar fuqinë e vetos për të ngrirë negociatat mbi çështje që nuk lidhen me kriteret për anëtarësimin e Shqipërisë.
Ky përfundim minon stimujt për të zbatuar reformat e nevojshme për t’u bashkuar me BE, duke e lënë demokracinë shqiptare të pakonsoliduar dhe të dobët në sytë e Europës.
Rezultati i zgjedhjeve është një mundësi për një rivendosje politike, ku të gjitha partitë mund të shndërrohen në praktika dhe norma demokratike. Pavarësisht se kush fiton, partitë e Shqipërisë duhet ta shfrytëzojnë këtë mundësi. Shëndeti i demokracisë së Shqipërisë varet prej saj./Përktheu Sonila Backa-abcnews.al
